რა არის სახვითი ხელოვნება

სახვითი ხელოვნება, ან ვიზუალური ხელოვნება, ემოციებისა და აზრების გადმოსაცემად გამოყენებული სხვადასხვა მედიაში შექმნილი ქმნილებების სერიაა.

ამ ხელოვნების დარგში შედის ისეთი მიმართულებები, როგორებიცაა ფერწერა, ქანდაკება, ფოტოგრაფია, გრაფიკა და სხვა.

სახვითი ხელოვნება სიღრმისეულად გამოხატავს ინდივიდუალური შემოქმედების უნარს და ადამიანის მიერ სამყაროს აღქმის უნარს, ეს კი წარმოადგენს საშუალებას ადამიანებს დაუკავშირდნენ ერთმანეთს, მათ კულტურასა და ისტორიას.

ისტორია

სახვითი ხელოვნება იყო და რჩება ადამიანთა თვითგამოხატვის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფორმა, რომელიც ახერხებს საზოგადოების და კულტურის ისტორიის გადმოცემას.

სხვადასხვა ეპოქაში სხვადასხვა კულტურამ მოახდინა სახვითი ხელოვნების განვითარება და ახალი მიმართულებების შექმნა.

ის მუდმივად იცვლებოდა და ახალ ფორმებს იღებდა, რაც დღემდე აქტუალურია.

პრეისტორიული და ანტიკური პერიოდი

პირველი სახვითი ხელოვნების ნიმუშები ადამიანის ევოლუციის ადრეულ პერიოდში წარმოიქმნა, როცა ჩვენს წინაპრებმა ბუნებაში თავიანთი გამოცდილება და ხედვები გამოხატეს ხატვისა და ქანდაკების საშუალებით.

მღვიმეების კედლებზე დახატული ცხოველების გამოსახულებები, როგორიცაა ლასკოს და ალტამირას მღვიმეებში აღმოჩენილი ფრესკები, წარმოადგენენ ადრეულ ხატვის ნიმუშებს, რომლებიც, სავარაუდოდ, ბუნების და ნადირობის მითების ასახვა იყო.

ანტიკური ცივილიზაციები, როგორიცაა ეგვიპტე, საბერძნეთი და რომი, უკვე პროფესიონალური და ტექნიკურად დახვეწილი ხელოვნების ნიმუშებს ქმნიდნენ.

ეგვიპტეში მხატვრები და ქანდაკებები ღმერთების, მეფეების და ფარაონების გამოსახულებებს ქმნიდნენ, რომლებიც აღწერდნენ მათ ძლიერებასა და საყოველთაო პატივისცემას.

საბერძნეთში კი ქანდაკების ხელოვნება მტკიცე სტანდარტების მქონე ნამუშევრებით გამოირჩეოდა, სადაც ადამიანის სხეულის სრულყოფილ ფორმებს ასახავდნენ.

შუა საუკუნეები და რენესანსი

შუა საუკუნეების პერიოდში, ხელოვნება დიდწილად ასახავდა რელიგიურ შინაარსს. ქრისტიანული თემატიკა იყო მთავარი, ხოლო მონასტრის მურალებსა და რელიეფურ გამოსახულებებში ხშირად ნაჩვენები იყო წმინდანები, ქრისტე.

ამისთვის გამოყენებულ ტექნიკებს ბევრი ელემენტი ჰქონდა გადმოღებული ანტიკურ ხელოვნებიდან, თუმცა მაინც განსხვავებული იყო.

რენესანსი (XIV–XVII საუკუნეები) იყო ეპოქა, როდესაც ხელოვნების სფეროში მოხდა ძველი საბერძნეთის და რომის კულტურების აღორძინება.

იმ პერიოდის მხატვრები, როგორებიც იყვნენ ლეონარდო და ვინჩი, მიქელანჯელო და რაფაელო, დაიწყეს ადამიანის სახის ანატომიური სინაზის გამოკვლევა, რაც გამოიწვია როგორც სილამაზის, ასევე რელიგიური შინაარსის გაძლიერება.

მათი ნამუშევრები მუდმივად იწვევდნენ აღფრთოვანებას, რადგან ისინი ერთდროულად ხატავდნენ როგორც ადამიანურ სხეულს, ასევე ღვთაებრივ სიმბოლოებს.

რეალიზმი და იმპრესიონიზმი

XIX საუკუნის მეორე ნახევარში ევროპაში დაიწყო ახალი მიმართულებების განვითარება, რაც საფუძვლად დაედო სახელოვანი ხელოვნების სტილებს: რეალიზმს და იმპრესიონიზმს.

რეალიზმი იყო სტილი, რომელიც მოითხოვდა სამყაროს რეალურ, ყოველდღიურობის ასახვას, საზოგადოების პრობლემების აღწერას, ეკონომიკურ თუ სოციალურ მდგომარეობას.

ისეთმა მხატვრებმა, როგორებიც იყვნენ გუსტავ კურბე და ონორე დომიე, გაბედეს ეჩვენებინათ ადამიანის რეალური ცხოვრება, მისი გაჭირვება და ის სირთულეები, რაც მათ ჰქონდათ.

იმპრესიონიზმი, რომელიც ეყრდნობოდა შთაბეჭდილებებს და ბუნების რეალურ აღქმას, შეცვალა ფერწერის არსი. მონე, რენუარი, დეგა და სხვები ფოკუსირდნენ შუქზე, ფერზე და ბუნების სწრაფი ცვლილების აღქმაზე.

ეს იყო დრო, როდესაც მხატვრებმა დაიწყეს ხატვა გარეთ, ღია სივრცეში, რადგან მათ სურდათ დაეჭირათ მომენტი და ტილოზე გადმოეტანათ.

მოდერნიზმი

XX საუკუნეში, მოდერნიზმმა სახვითი ხელოვნება ახალ, ექსპერიმენტულ დონეზე აიყვანა.

ამ პერიოდში ჩნდება არაბუნებრივი ფორმები, აბსტრაქცია, სურეალიზმი და კუბიზმი. მოდერნისტები აღარ იყენებდნენ რეალისტურ პროპორციებს, არამედ ეძებდნენ ახალ გზებს, რათა მათ ნამუშევრებს გამოეხატათ ემოცია და ინდივიდუალური ხედვა.

მას შემდეგ, რაც XX საუკუნეში მრავალი მოძრაობა გაჩნდა, როგორიცაა ფოვიზმი, ფუტურიზმი, დადაიზმი, ხელოვნებამ განიცადა რევოლუცია.

მიმდინარე საუკუნეში კი, თანამედროვე ხელოვნება ისევ სხვადასხვა მიმართულებებით ვითარდება, სადაც ტექსტურების, ფორმების და სტილების ექსპერიმენტული გამოყენება მთავარია.

სახვითი ხელოვნების დარგები

სახვითი ხელოვნების მრავალი დარგი არსებობს. თითოეული მათგანი აერთიანებს სხვადასხვა მედიუმებს და ტექნიკებს, რაც მრავალფეროვნების საშუალებას იძლევა.

ფერწერა

ფერწერა სახვითი ხელოვნების ერთ-ერთი ყველაზე ძველი და პოპულარული დარგია. ამისთვის გამოიყენება ქაღალდი, ტილო და სხვა.

ფერწერის საშუალებით მხატვარი გამოხატავს ინდივიდუალურ გრძნობებს და მსოფლმხედველობას.

ქანდაკება

ქანდაკება არის სახვითი ხელოვნების ფორმა, რომელიც სამი განზომილებით მუშაობს და ძირითადად შუქ-ჩრდილის, ფორმისა და ტექსტურის თამაშს ეფუძნება.

ის განსაკუთრებული ტექნიკური სირთულით გამოირჩევა, რადგან მასალა, რომლითაც ქანდაკებები იქმნება, ხშირად მძიმეა (მაგალითად, მარმარილო, ბრინჯი, რკინა) და საჭიროებს განსაკუთრებულ უნარს და გამოცდილებას.

ფოტოგრაფია

ფოტოგრაფია ასევე წარმოადგენს სახვითი ხელოვნების ნაწილს, რომელსაც აქვს მრავალმხრივი მნიშვნელობა.

იგი აერთიანებს ხელოვნებას და ტექნოლოგიას, სადაც სამყაროს აღქმა ხდება კამერით, ხოლო შედეგი წარმოადგენს რეალურ სამყაროში დაფიქსირებულ მხატვრულ გამოსახულებას.

არქიტექტურა

არქიტექტურა არის სახვითი ხელოვნების ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი დარგი, რომელიც მშენებლობის პროცესში არა მხოლოდ ფუნქციონალურ, არამედ ესთეტიკურ და კულტურულ მნიშვნელობასაც ითავსებს.

არქიტექტორები ქმნიან არა მხოლოდ შენობებს, არამედ სივრცეებს. არქიტექტურის ისტორიაში სხვადასხვა სტილები გამოიკვეთა, მათ შორის ანტიკური, გოთიკა, ბაროკო.